bài thơ bếp lửa

LINK DOWNLOAD MIỄN PHÍ TÀI LIỆU "bài thơ bếp lửa": http://123doc.vn/document/539294-bai-tho-bep-lua.htm

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nộng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
Ôi kì là và thiêng liêng bếp lửa !
Bếp lửa _ Bằng Việt
Thơ của bằng Việt thật thiết tha và nồng đượm . Chỉ là 1 tiếng gà mái nhảy ổ cục tác
trong nắng trương , chỉ là 1 bếp luẳ chờn vờn sương sớm mà sao tha thiết nghĩa tình thế ,
mà sao lắng sâu đến thế Thì ra có khi những điều nhỏ nhoi , giản dị nhất lại ẩn chứa tâm
tình , chắt đọng những điều thiêng liêng , lại hiện hình lên những tình cảm thiết tha , chân
thành không thể nao quên . Cứ thế bài thơ Bếp lửa đã đọng trong lòng ta nhưng dư vị ngọt
ngào
Nếu như Tiếng gà trưa đánh thức trong Xuân Quỳnh những kỷ niềm về 1 thời thơ ấu
trong tình thương yêu của bà . Thì với bằng việt lại là hình ảnh bếp lửa, nó là biểu tượng
cho sự ấm áp , nồng đượm của tình bà cháu . Bếp lửa đã khơi gợi nhom len , lan tỏa , tan
chảy mãi dòng hồi ức tuổi ấu thơ , thao thức , đượm đùa Hình ảnh bếp lửa thật giàu ý
nghĩa cho nên mở đầu bài thơ chính là mở đầu cho nỗi nhớ của tác giả . Nỗi nhớ bà , nhớ
chính cái bếp lửa thân quen ấy
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nộng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
Những hình ảnh mở đầu vừa thực vừa hư như trong truyện cổ tích . Ngọn lửa nhỏ
mờ trong sương sớm mai 2 hình ảnh lúc ẩn lúc hiện tạo nên 1 quãng cãnh trữ tình làm
lay động cảm xúc dạt dào của tác giả . Bếp lửa ! .hình ảnh bếp lửa từ trong sâu thẳm tiềm
thức khi ẩn khi hiện , khi mờ trong nỗi nhớ nôn nao của đứa cháu khi xa cách lâu ngày . Từ
"ấp iu" được dúng rất sáng tạo . Đó là kết quả rút gọn và nối kết của bao từ " ấp lửa , chắt
chiu , nâng niu " Đi với động từ này là tính từ " nồng đượm " Những điều đó đã nói lên
rằng bếp lửa đã có 1 linh hồn , trờ thành bếp lửa ủ chứa tình thương của cháu đôi với cuộc
đời lam lũ , trai qua " nắng mưa " của người Bà . Từ đây 2 hình ảnh , 2 nỗi nhớ đan xen
nhau thành 2 bệ phóng cho cảm xúc nhà thơ thăng hoa audition . Rồi tác giả đã vận dụng 6
giác quan để làm sống lai đời thơ bé cùng sống với người bà chịu thương chịu khó
Lên 4 tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói moỉ
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Từ thị giác " chờn vờn sương sớm" cảm giác " ấp iu nồng đượm" và khứu giác " hum
nhèm mắt cháu " để nói về đoạn đời đói khổ , đói đến mòn ỏi , hình ảnh ngừời bố đi đánh
xe về khô rạc với con ngựa gầy còm . Tất cả đều hội tụ trong mùi khói hum đên ngẹt thở
nao lòng cả tuổi thơ . Đó là 1 vòm trơi cổ tích nào cao rồng và nhồm màu lãng mãn trong
thời thơ bé , hay nói đúng hơn khói bếp đã bao trùm suốt khung trời tuổi thơ của tác giả .
Ấn tượng về cuộc sóng đói khổ và khói bếp nhà nghèo đã đọng lại và da diết trong kí ức
của nhà thơ " nghĩ bây giờ sống mũi còn cay " Quá khứ tuổi thơ cay cực đã qua rồi mà dư
vị 1 thời thơ bé vẫn ám ảnh Bằng Việt . Nghĩ lại trhấy xót thương trong hồi ức về bà
Tuy chỉ là 1 đoạn thời thơ ấi những thời gian ấy dài lắm những 8 năm
Cháu cùng bà nhóm lửa
Tú hú kêu trên những tầm gần xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ ko bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
1
3 khổ đầu
Ý 1

Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế
Cuộc sống đói khổ đã làm vấy đen đi tuổi bé thơ hồn nhiên của tác giả . Chỉ mới 4
tuổi thôi mà trông già dặn làm rồi , già đi do 8 năm trời dài vô tận . 8 năm của biết bao khó
nhóc , 8 năm của cái đói và cái vất vả đei đẳng nhưng chẳng thể nào thoát ra được . Từ bếp
luẳ cho đến nhóm lửa thật logic . Đã góp phần tô đậm thêm cái vất vả ấy . Nhưng chính
bên bếp lửa , trong cái ánh lửa ấm sáng của tình bà cháu . Đã hồng lên ngọn lửa kiên trì dai
dẳng , niềm tin vào ngày kháng chiến thắng lợi , đất nước sẽ trở lại bình yên . Và bấy giờ
lại xuất hiện thêm 1 hình ảnh gần gũi thân quen . Tiếng tu hú !. Sóng đôi cùng bếpl luẳ nói
gợi lên những liên tưởng gần xa . Đời bà và cháu chỉ quanh quẫn bên chiếc bếp gần gũi mà
nghe tiêng tu hú kia sao giục giã như khắc khỏai những khao khác rộng dài đến 1 không
gian xa xôi ở cuộc sống khác 1 không gian có những cánh đồng ,có mùa quả ngọt trong
mùa hè rực nắng , có cánh phượng đỏ, có mùa lúa chính Nghe não lòng ! Cái âm thanh
quen thuộc ấy cứ nhắc đi , nhắc lại nhiều lần làm cho lòng tác giả càng trở nên tha thiêt,
bồi hồi , đó là tiếng vọng gợi nhớ nơi thơi gian , năm tháng của kỷ niệm về gia đình về quê
hương yêu thương, về những giây phút vắng bóng mẹ cha , chỉ còn bà . Cháu ở cùng bà ,
cháu lớn lên trong sự nuôi dưỡng yêu thương của à
Cháu ở cùng bà bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm bà chăm cháu học
" Cháu ở cùng bà " từ ngữ thật hay và hàm xúc " bà bảo" " bà dạy" " bà chăm " vai
trò của bà trong gia đình thật to lớn . Năm tháng đã trôi qua , thế mà bà vẫn khó nhọc vất
vả nhóm bếp. Ngẫm nghĩ ngọn luẳ hồng và tiếng chim tu hú gọi bầy , đứa cháu nhỏ bỗng
thốt lên câu nói giản dị những dạt dao tình yêu thương " chim tu hú kêu chi hoài " Câu thơ
cảm thàn và câu hỏi tu từ diễn tả nỗi thương nhớ bà da diết . Cảm xúc cứ trào lên như sóng
vỗ
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhcụ
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hòai trên những cánh đồng xa
Cháu cảm thông với nỗi nhọc nhằn của bà , cháu đã dần khôn lớn trong vòng tay chở
che ấm áp ấy . Cháu càng lớn càng cảm thấy xót thương cho mảnh đời bất hạnh của tu
hú .Cháu muốn tu hú cũng được sự chăm sóc như bà đối với mình . Kỷ niệm cứ hiện dần
lên và trong xúc cảm hình ảnh bà và hình ảnh bếp luẳ đã hòa quyền đồng nhất thành 1 .
Trong lòng cháu , 2 hình ảnh như 1 . Tuy 1 mà 2 . Để chỉ còn hiện lên trong tâm trí người
cháu 1 xúc cảm mãnh liệt , 1 cái gì đó rất nồng đượm
Bố ở chiến khu , bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nỏ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !
Năm ấy giặc đốt nhà bà ! . Cuộc sống bà đã khổ rồi giờ còn khó khăn thêm . Nhưng vẫn
giữ vừng niềm tin sắc đá . vẫn mang trong mình dòng máu bà mẹ Việt Nam anh hùng . Vẫn
quan tâm ko muốn con lo lắng . Bà đã nén chịu đau thương để con mình chuyên tâm đánh
giặc để đem lại hòa bình cho đất nước . Lúc ấy thì nhà bà có sá gì so với cuộc sống bình
yên . Cho nên bà đã dặn bằng việt không được kể . Đến đây ta thấy thật cảm động trước
hành đồng cao cả ấy . Chỉ cần ai ai cũng làm theo tấm gương bà thì ngày hòa bình độc lập
không còn quá xa vời
Lận đận đời bà biết mấy nắng mứa
Mấy chục năm rồi đến tân bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sơm
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
2

2 : TB
KQ : nt
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Công lao của bà thật to lớn , ngay từ nhỏ cháu đã không được sống trong bàn tay chăm
sóc dạy dỗ của cha mẹ . Chỉ có bà là ngừơi quan tâm chăm sọc dạy dỗ cháu " bà bảo cháu
nghe bà chăm cháu học " Công lao dưỡng dục của bà khó có bậc cha mẹ nào bì kiệp . Cứ
thế bà đã sống cực khổ , lam lũ cả mấy chuc năm . Đời bà đã trải qua biết bao nhiều nắng
mưa . Vậy mà cuộc sống của bà vẫn thế. Vẫn không có gì đổi thay . Bà vẫn giữ thói quen
dậy sớm . Dậy để làm việc , quét nhà , nấu ăn tất cả công việc nội trợ . Cuộc đời bà thật vất
vả . Chỉ vì đất nước đang có chiến tranh nên con cái bà đều thoát li đi kháng chiến , để lại
đứa cháu bé bỏng ngây thơ cho bà chăm sóc , nuôi nấng . Trong bài thơ , khi cháu nhớ về
bà thì luôn gắn liến với hình ảnh bếp lửa. Có lẽ hình ảnh bếp luẳ thân quen với cháu lắm
với bà lắm . Mỗi sớm mỗi chiều bà đều nhóm bếp lửa , phải chăng bà muôn nhóm lên tình
thương yêu nồng ấm , nhóm lên tình cảm yêu thương mà bà dành cho cháu . Trong những
năm đói mòn đói mỏi ấy có phải chăng bà cháu đã dựa vào hơi ấm tình người , tình bà
cháu, niềm tin hi vọng , và chính cái bếp lửa thân quen đễ mà sống , tồn tại , để vượt qua
mọi khó khăn . Chính lúc này đây ta như hình dung ra được hình ảnh 1 người bà nhỏ nhắn
trong bộ quần áo nâu đắp đổi qua ngày , mái tóc bạc , đôi mắt ngời lên vẻ vị tha phúc hậu ,
đôi bàn tay khéo léo, và những vết nhăn do cuộc đời lam lũ . Bà ngồi bên bếp lửa , da tay
sằn sùi hăn đi dấu vết thời gian cô gắng giữ cho ngọn lửa nồng đượm . " nhóm bếp lửa ấp
iu nồng đượm " Vì ngọn luẳ này bà đã chịu bao cực nhọc trong cuộc sống . Nhóm lửa 1
công việc tuy hình sức bình thường như bao công việc khác mà trách nghiệm của người
phụ nữ đảm đang phải làm , nhưng ngọn lửa của bà lại khác , ngọn lửa cao quý hơn đặc
biết hơn . Ngọn lửa ấp iu nồng đượm . Từ ấp iu được dùng rất khéo là sự giao thoa , kết
hợp của 2 từ ấp ủ và iu thương cộng với tính từ nồng đượm. CÓ phải chưang ngọn luẳ bà
nhóm lên là tình thương , tình yêu mà ba dành cho cháu . Lúc này không chỉ tác giả cảm
nhận được hơi ấm dịu dàng mà ca ta người đọc : tâm hồn cũng được sưởi ấm bên ngọn lửa
thiêng liêng ấy, ngọn lửa của niềm yêu thương khoai sắn ngọt bụi , của nồi xôi gạo mới sẻ
chung vui .Và đặc biệt chính ngọn lửa này , ngọn lửa đã tiu hao mấy chục năm đời của bà
đã giúp cháu nên người , đã nhóm dậy cả những tâm tình của tác giả . Đên tận bây giờ , dù
đã trải qua rất lâu , tác giả đã ở trong 1 cuộc sống tiện nghi , đang trên đừơng đi học vậy
mà khói bếp bà nhem vẫn con hum nhèm mắt tác giả . Ngọn luẳ ấy cao cả quá, vĩ đại quá
làm tác giả không thể nào quên.
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lủa bà nhen
Một ngọn luẳ lòng bà luôn ủ sẳn
Một ngọn luẳ chứa niềm tin dai dẳng
Một lần nuẵ qua lời thơ của tác giả ta đã cảm nhận được sự khó nhọc của người bà
khi ngày ngày , sớm chiều nhen bếp lửa . Tại sao bà có thể nhẫn nại hi sinh đến như vậy !
Do trong lòng bà luôn có 1 ngọn luẳ niềm tin ủ sẳn . Ngọn luẳ của niềm tin đất nước sẽ hòa
bình độc lập , cuộc sống sẽ được nâng cao , không còn viễn cảnh đói nghèo nữa , đất nước
sẽ thống nhất với nhau , người thân và gia đình sẽ không còn chịu cảnh thoát li nữa mà sẽ
về sum họp cùng bà lúc cuối đời . Là ngọn luẳ của niềm tin đứa cháu mình sau này sẽ nên
người , sẽ noi gương được cha mẹ , sẽ nhận ra được sự khó nhọc của bà trong công việc
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
3
2 khổ cuối
ý 2

nuôi dạy cháu tù đó người cháu có thể quyết tâm học thành tài để xây dựng đất nước tươi
đẹp hơn , giàu đẹp hơn . Bà luôn mong cháu sẽ cống hiến mãi không nguôi cho tổ quốc
giống như Thanh Hải trong mùa xuân nho nhỏ
1 mùa xuân nho nhỏ lặng lẽ dâng cho đời
dù là tuổi 20
dù là khi tóc bạc
Nếu bài thơ dừng lại ở đây thì đã có thể xem là 1 áng thơ hay lắm rồi . Vỡi nhưng cảm
xúc của đứa cháu khi nhớ về bà , nhớ về quãng đời cơ cục cùng bà nhóm lửa , nhớ về công
lao dạy dỗ của bà qua những vần thơ giản dị mà thắm thía , với những điệp ngữ và từ
ngữ được vận dụng 1 cách rất linh hoạt sáng tạo . Nhưng đến đây dòng tâm niệm của tác
giả vẫn chưa nguôi . Vẫn thốt lên những câu thơ lay động tâm hồn
Giờ cháu đã đi xa
Có lửa trăm nha, niềm vui trăm ngả
Những vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhỏ
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ?
Dù cho tác giả đã hòan thành nguyện ước của bà . Đã là 1 con người thành đạt , sống
có ích cho xa hổi .Đã sống trong 1 điều kiện đầy đủ tiện nghi" có lửa trăm nhà niềm vui
trăm ngả " Nhưng lòng tác giả vẫn luống hướng về cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con
người . Bằng Việt sẽ mãi mãi không quên cái bếp lửa bà nhem , công lao dương dục . Tác
giả luôn luôn tự hỏi với lòng : bà bây giờ sống thế nào ? có khỏe mạnh không ? bà nhóm
bếp lên chưa ? Chắc chắn rồi sẽ có 1 ngày tác giả quay về nơi chôn rau cắt rồn của mình để
chăm sóc người bà thân iu trong những phút cúng cùi
Comment: Đây kà 1 bài thơ dạt dào cảm xúc . Tác giả đã khéo léo sủ dụng các biện
pháp nghệ thuật đặc sắc , cách gieo vần , láy điệp từ và những hình ảnh có sức thuyết phục
cao và những liên tưởng độc đáo tạo nên giá trị cho bài thơ. Ta cảm nhận được ở đây tám
lòng biết ơn sâu nặng , nhớ nhung da diết , tâm chân tình của nhà thơ đối với người bà yêu
dấu ( mở rộng) Đặc biệt qua 2 khổ cuối này ta đã hiểu thêm được nguyên do vì sao tác giả
lại có tình thương yêu vô bờ đối với quê hương như vậy ? . Do công lao trời biển của bà
mà chắc hẳn rất ít 1 sánh được . Khâm phục , cảm động , bất giác ta có thể thốt lên rằng "
Ôi bà thật là con người vĩ đại "
Đọc bài thơ thêm một lần nữa , chúng ta cảm thấy trong lòng lại trao dâng niêm cảm
xúc . Bài thơ đã khơi dậy cho chúng ta 1 tình cảm cao đẹp đối với gia đình , quê hương và
xã hội . Càng suy ngẫm , thấm từng lời thơ của bằng việt ta càng hiểu thế nào là nỗi nhớ
quê hương . Ôi! làm sao có thể quên cho được
Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa!
**********Anh Tài*********
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
4

BẾP LỬA
Tuổi thơ đã bao kỉ niệm đẹp,khó quên trong lòng mỗi chúng ta về gia
đình, quê hương, ng thân,bè bn.Có thể đó là những buổi chăn trâu
ngòai đồng cùng lũ bn,những lần lầm lỗi với cha mẹ,những lần làm cha
mẹ vui và tự hào về mình,những lời dạy của ông bà…còn đối với nhà thơ
Bằng Việt, tuổi thơ của ông là những năm tháng đc sống bên bà,dấu
khó khăn và gian khổ nhưng vẫn tràn ngập tình yêu thương giữa bà và
cháu.Cho đến tận khi nhà thơ sang Liên XÔ du học vẫn k thể nào quên
những kỉ niệm đó.Tâm sự ấy,nỗi nìêm ấy đc thể hiện rất rõ trong bài
thơ “Bếp lửa”.
Mở đầu bài thơ là sự hồi tưởng của tác giả về bà của mình qua hình ảnh
quen thuộc,:
“một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm”
“Bếp lửa” là 1 hình ảnh k thể thiếu trong mỗi gia đình và ng nhóm bếp
kl ai khác là ng bà ,ng mẹ.Cứ mỗi buổi sớm khi ông mặt trời vẫn còn
say ngủ, bà đã thức dậy nhóm bếp.Từ láy “ chờn vờn” gợi lên dáng dấp
thân thương của bà trong mỗi sớm sau màn sương mỏng.Trông bà gầy
guộc,đôi bàn tay nhăn nheo của bà in bóng lên vách qua ánh lửa bập
bùng.Một công việc quen thuộc hằng ngày nhưng k hề nhàm chán mà
ngược lại công việc nhóm bếp lại rất thiêng liêng. Từ “ấp iu”gợi lên sự
chăm chút,khéo léo và kiên nhẫn của ng nhóm bếp.Những hình ảnh đó
đã khắc sâu trong lòng đứa cháu, 2 câu thơ đã làm điểm tựa cho những
kỉ niệm tuổi thơ gian khó sống bên ng bà thân yêu,tần tảo, chịu khó,
giàu lòng nhân hậu tự đáy lòng cháu cất lên lời nói chân thành mỗi khi
nói về bà:
“cháu thương bà biết mấy nắng mưa”
Với sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự,miêu tả và trữ tình,tác giả đã
làm ng đọc ,ng nghe k khỏi xúc động sâu sắc trước hòan cảnh sống của
2 bà cháu và tình cảm của đứa cháu dành cho bà trong 4 khổ thơ tiếp
theo.Những dòng kỉ niệm cứ khóay sâu trogn tiềm thức của ng cháu,khi
cháu lên 4 tuổi cháu đã quen với mùi khói bếp.Rồi nạn đói hòanh hành
khắp nơi, “bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy”,cảnh sống lúc ấy mới khó
khăn làm sao,Thời gian dần trôi đi, những ấn tựợng dần phai mờ trong
kí ức của ng cháu, cháu chỉ nhớ lúc ấy khói hun làm “nhèm mắt cháu”,
bây giờ nghĩ lại “sống mũi còn cay”.Ngôn ngữ thơ đc sử dụng rất giản dị
nhưng lại đầy biểu cảm.Kháng chiến bùng lên, mẹ và cha đi đánh giặc
“bận k về”, “tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa”. “Tám năm” ! 1
khỏang thời gian k dài nhưng lại chứa đầy bao kỉ niệm thân thương và
ấm áp giữa bà và cháu.Xa cha, xa mẹ nưhng cháu lại đc sống trogn tình
thương yêu, sự cưu mang ,dạy dỗ của ng bà:
“bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
….
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
5

Cháu ở cùng bà, bà bào cháu nghe
Bà dạy cháu làm bà chăm cháu học”
Dù còn nhỏ nhưng cháy đã bíêt tự lập ,biết lo toan cho bà:
“nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hòai trên những cánh đồng xa”
Tiếng tu hú kêu xuất hiện lần đầu thật gần gũi và tha thiết làm sao
nhưng bây giờ nó như giục giã,khắc khỏai,dồn dập 1 đìêu gì tha thiết
lắm khiến cho lòng ng trỗi dậy những hòai niệm ,nhớ mong.
Rồi năm ấy, giặc đốt làng, tất cả đều thành tro bụi, ngôi nhà của 2 bà
cháu cũng k thóat khỏi, cuộc sống lại càng chật vật hơn, những ng hàng
xóm đã trở về và “đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh”, bà k hề lo sợ, k
nao núng dẫu trong hòan cảnh đó, bà hay bải cháu rằng:
“bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn đc bình yên”
Bà là ng rất dũng cảm , ng mẹ VN anh hùng, dù có gian nan và cực khổ
bà vẫn k muốn nhữg ng con của mình ở tiền phương biết đc để họ yên
lòng mà đánh giặc, bà đã làm tròn nhiệm vụ của 1 ng nơi hậu phương,
bà còn là điểm tựa tinh thần của cháu, nâng bước chân cháu trên đường
đời.Hằgng ngày, cứ mỗi buổi sớm rồi buổi chiều bà lại nhóm lên bếp
lửa:
“rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”
Suốt cả bài thơ “bếp lửa” đc lặp đi lặp lại nhìều lần nhưng trog khổ thơ
này k dùng là “bếp lửa” mà chuyển thành “ngọn lửa”. “Ngọn lửa” của bà
là “ngọn lửa” tình thương, ngọn lửa niềm tin luôn tỏa sáng lung linh, là
ngọn lửa mang tính biểu tượng. “ngọn lửa ấy”k chi đc thắp lên bằng
nhiên liệu mà còn đc thắp lên bởi tấm lòng của ng bà
Khổ thơ thứ sáu là những suy nghĩ của ng cháu về ng bà, về cuộc đời
lận đận “ biết mấy nắng mưa” của bà gắn với hình ảnh bếp lửa hồng
quen thuộc.Bao tình cảm chân thành,nỗi nhớ thương, niềm kính phục và
lòng biết ơn của ng cháu đối với bà đang dâng lên, xóay cuộn và thổn
thức trong lòng.Hình ảnh của bà luôn hiện diện và sóng đôi với “bếp
lửa”, “ ngọn lửa”.Bà k chỉ là ng nhóm lửa, giữ lửa mà còn là ng truyền
lửa, lửa của sự sống, niềm tin cho các thế hệ nối tiếp. Sự tần tảo, đức hi
sinh của bà đc thể hiện qua các câu:
“mấy chục năm rồi đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương , khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
6

Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ”
Bếp lửa luôn gắn với khó khăn, gian khổ của ng bà.Ngày ngày,bà nhóm
lên bếp lửa cũng là nhóm lên niềm vui, sự sống , niềm yêu thương dành
cho con cháu và cho mọi ng.Bà là ng phụ nữ tảo tần, nhẫn nại, đầy yêu
thương.Bếp lửa là tình bà ấm áp, là nguồn sốg do tay bà chăm chút.Vì
thế mà tác giả đã cảm nhận trong hình ảnh bếp lửa bình dị, thân thuộc
và kì diệu,thiêng liêng : “ôi! Kì lạ và thiêng liêng- bếp lửa!”.Mạch thơ
vượt qua cả sự kể lể thuần túy,khiến cho màu sắc trữ tình và màu sắc
triết kí càng trở nên sâu sắc và có sức lan tỏa hơn/
Đứa cháu nhỏ hôm nào giờ đã khôn lớn, đc đi đây đi đó, biết đc nhiều
đìêu , thấy đc “ngọn khói trăm tàu”, thấy “ lửa trăm nhà, niềm vui trăm
ngả” nhưng cháu vẫn k quên đc hình ảnh ng bà thân yêu, k quên bếp
lửa và sự đùm bọc, ấp iu của bà.Nhịp điệu khổ thơ mới da diết, tha thiết
và trầm lặng làm sao.Bếp lửa đã trở thành kỉ niệm ấm lòng, là niềm tin
thiêng liêng,kì dịêu, nâng đỡ tâm hồn cháu trên đường đời.Từ tình yêu
thương bà, thành lòng yêu đất nc , yêu quê hương của ng cháu.
Bằng cách kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể, tả , biểu cảm và nghị luận,
bài thơ “ bếp lửa” của nhà thơ Bằng Việt đã gợi lên bao kỉ niệm thân
thương , đầy xúc động về ng bà và tình bà cháu.Qua đó, thể hiện tấm
lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của ng cháu đối với bà và với quê
hương đất nc.Sự sáng tại hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh ng bà
làm điểm tựa khơi gợi lại những kỉ nịêm , cảm xúc và suy nghĩ về bà và
tình bà cháu còn là điểm thành công của bài thơ.
Đề. Em hãy phân tích bài thơ “Bếp lữa” của Bằng Việt.
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
7

Trong cuộc đời, ai cũng có riêng cho mình những kỉ niệm của một thời ấu
thơ hồn nhiên, trong sáng. Những kỉ niệm ấy là những điều thiêng liêng, thân
thiết nhất, nó có sức mạnh phi thường nâng đỡ con người suốt hành trình dài và
rộng của cuộc đời. Bằng Việt cũng có riêng ông một kỉ niệm, đó chính là những
tháng năm sống bên bà, cùng bà nhóm lên cái bếp lửa thân thương. Không chỉ
thế, điều in đậm trong tâm trí của Bằng Việt còn là tình cảm sâu đậm của hai bà
cháu. Chúng ta có thể cảm nhận điều đó qua bài thơ “Bếp lửa” của ông.
Trong cuộc đời, ai cũng có riêng cho mình những kỉ niệm của một thời ấu
thơ hồn nhiên, trong sáng. Những kỉ niệm ấy là những điều thiêng liêng, thân
thiết nhất, nó có sức mạnh phi thường nâng đỡ con người suốt hành trình dài và
rộng của cuộc đời. Bằng Việt cũng có riêng ông một kỉ niệm, đó chính là những
tháng năm sống bên bà, cùng bà nhóm lên cái bếp lửa thân thương. Không chỉ
thế, điều in đậm trong tâm trí của Bằng Việt còn là tình cảm sâu đậm của hai bà
cháu. Chúng ta có thể cảm nhận điều đó qua bài thơ “Bếp lửa” của ông.
Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trương thành trong kháng chiến chống Mĩ.
Bài thơ “ Bếp lưả” được ông sáng tác năm 1963 lúc 19 tuổi và đang đi du học ở
Liên Xô. Bài thơ đã gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà
cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu với
bà, với gia đình, quê hương, đất nước.
Tình cảm và những kỉ niệm về bà được khơi gợi từ hình ảnh bếp lửa. Ở
nơi đất khách quê người, bắt gặp hình ảnh bếp lửa, tác giả chợt nhớ về người
bà:
“ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.”
Hình ảnh “chờn vờn” gợi lên những mảnh kí ức hiện về trong tác giả một
cách chập chờn như khói bếp. Bếp lửa được thắp lên, nó hắt ánh sáng lên mọi
vật và toả sáng tâm hồn đứa cháu thơ ngây. Bếp lửa được thắp lên đó cũng là
bếp lửa của cuộc đời bà đã trải qua “ biết mấy nắng mưa”. Từ đó, hình ảnh
người bà hiện lên. Dù đã cách xa nữa vòng trái đất nhưng dường như Bằng Việt
vẫn cảm nhận được sự vỗ về, yêu thương, chăm chút từ đôi tay kiên nhẫn và
khéo léo của bà. Trong cái khoảnh khắc ấy, trong lòng nhà thơ lại trào dâng một
tình yêu thương bà vô hạn. Tình cảm bà cháu thiêng liêng ấy cứ như một dòng
sông với con thuyền nhỏ chở đầy ắp những kỉ niệm mà suốt cuộc đời này chắc
người cháu không bao giờ quên được và cung chính
t? đó, sức ấm và ánh sáng của tình bà cháu cũng như của bếp lửa lan toả toàn
bài thơ.
Khổ thơ tiếp theo là dòng hồi tưởng cùa tác giả về những kỉ niệm của
những năm tháng sống bên cạnh bà. Lời thơ giản dị như lời kể, như những câu
văn xuôi, như thủ thỉ, tâm tình, tác giả như đang kể lại cho người đọc nghe về
câu chuyện cổ tích tuổi thơ mình. Nếu như trong câu chuyện cồ tích của những
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
8

bạn cùng lứa khác có bá tiên, có phép màu thí trong câu chuyện của băng Việt
có bà và bếp lửa. Trong những năm đói khổ, người bà đã gắn bó bên tác giả,
chính bà là người xua tan bớt đi cái không khí ghê rợn của nạn đói 1945 trong
tâm trí đứa cháu. Cháu lúc nào cũng được bà chở che, bà dẫu có đói cũng để
cháu thiếu bữa ăn nào, bà đi mót từng củ khoai, đào từng củ sắn đểâ cháu ăn
cho khỏi đói:
“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”
Chính “mùi khói” đã xua đi cái mùi tử khí trên khắp các ngõ ngách. Cũng
chính cái mùi khói ấy đã quện lại và bám lấy tâm hồn đứa trẻ. Dù cho tháng năm
có trôi qua, những kí ức ấy cũng sẽ để lại ít nhiều ấn tượng trong lòng đứa cháu
để rồi khi nghĩ lại lại thấy “sống mũi còn cay”. Là mùi khói làm cay mắt người
người cháu hay chính là tấm lòng của người bà làm đứa cháu không cầm được
nước mắt?
“ Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm bếp
Tu hú kêu trên những cách đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!”
“Cháu cùng bà nhóm lửa”, nhóm lên ngọn lửa củasự sống và của tìng yêu
bà cháy bỏng của một cậu bé hồn nhiên, trong trắng như một trang giấy.Chính
hình ảnh bếp lửa quê hương, bếp lửa của tình bà cháu đó đã gợi nên một liên
tưởng khác, một hồi ức khác trong tâm trí thi sĩ thuở nhỏ. Đó là tiếng chim tu hú
kêu. Tiếng tu hú kêu như giục giã lúa mau chín, người nông dân mau thoát khỏi
cái đói, và dường như đó cũng là một chiếc đồng hồ của đứa cháu để nhắc bà
rằng: “Bà ơi, đến giờ bà kể chuyện cho cháu nghe rồi đấy!”. Từ “tu hú” được điệp
lại ba lấn làm cho âm điệu cấu thơ thêm bồi hồi tha thiết, làm cho người đọc cảm
thấy như tiếng tu hú đang từ xa vọng về trong tiềm thức của tác giả.Tiếng “tu hú”
lúc mơ hà, lúc văng vẳng từ nững cánh đồng xa lâng lâng lòng người cháu xa
xứ. Tiiếng chim tu hú khắc khoải làm cho dòng kỉ niệm của đứa cháu trải dài hơ,
rộng hơn trong cái không gian xa thẳng của nỗi nhớ thương.
Nếu như trong những năm đói kém của nạn đói 1945, bà là người gắn bó
với tác giả nhất, yêu thương tác giả nhất thì trong tám năm ròng của cuộc kháng
chiến chống Mĩ, tình cảm bà cháu ấy lại càng sâu đậm:
“Mẹ cùng cha bận công tác không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
9

Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cách đồng xa”
Trong tám năm ấy, đất nước có chiến tranh, hai bà cháu phải rời làng đi
tản cư, bố mẹ phải đi công tác, cháu vì thế phải ở cùng bà trong quãng thời gian
ấy, nhưng dường như đối với đứa cháu như thế lại là một niềm hạnh phúc vô
bờ.? cùng bà, ngày nào cháu cũng cùng bà nhóm bếp. Và trong cái khói bếp
chập chờn, mờ mờ ảo ảo ấy, người bà như một bà tiên hiện ra trong câu truyện
cổ huyền ảo của cháu. Nếu như đối với mỗi chúng ta, cha sẽ là cánh chim để
nâng ước mơ của con vào một khung trời mới, mẹ sẽ là cành hoa tươi thắm
nhất để con cài lên ngực áo thì đoiá với Bằng Việt, người bà vừa là cha, vừalà
mẹ, vừa là cách chim, là một cành hoa của riêng ông. Cho nên, tình bà cháu là
vô cùng thiêng liêng và quý giá đối với ông. Trong những tháng năm sống bên
cạnh bà, bà không chỉ chăm lo cho cháu từng miếng ăn, giấc ngủ mà còn là
người thầy đầu tiên của cháu. Bà dạy cho cháu những chữ cái, những phép tính
đầu tiên. Không chỉ thế, bà còn dạy cháu những bài học quý giá về cách sống,
đạo làm người. Nững bài học đó sẽ là hành trang mang theo suốt quãng đời còn
lại của cháu. Người bà và tình cảm mà bà dành cho cháu đã thất sự một chỗ
dựa vững chắc về cả vật chất lẫn tinh thần cho đứa cháu be ùbỏng. Cho nên khi
bây giờ nghĩ về bà, nhà thơ càng thương bà hơn vì cháu đã đi rồi, bà sẽ ở với ai,
ai sẽ người cùng bà nhóm lửa, ai sẽ cùng bà chia sẻ những câu chuyện những
ngày ở Huế, Thi sĩ bổng tự hỏi lòng mình: “Tu hú ơi, chẳng đến ở cùng bà?”.
Một lời than thở thể hiện nỗi nhớ mong bà sâu sắc của đứa cháu nơi xứ ngươi.
Chỉ trong một khổ thơ mà hai từ “bà”, “cháu” đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lấn
gợi lên hình ảnh hai bà cháu sóng đôi, gắn bó, quấn qúit không rời.
Chiến tranh, một danh từ bình thườnh nhưng sức lột tả của nó thì khốc liệt
vô cùng, nó đã gây ra đau khổ cho bao người, bao nhà. Và hai bà cháu trong bài
thơ cũng trở thành một nạn nhân của chiến tranh: gia đình bị chia cắt, nhà bị
giặc đốt cháy rụi
“Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở vế lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lếu tranh
Vẫng vững lòng bà dặn cháu đinh ninh:
“ Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!’
Cuộc sống càng khó khăn, cảnh ngộ càng ngặt ngèo, nghị lứccủa bà càng
bền vững, tấm lòng ủa bà càng mênh mông. Qua đó, ta thấy hiện lên một người
bà cần cù, nhẫn nại và giàu đức hi sinh. Dù cho ngôi nhà, túp lều tranh của hai
bà cháu đã bị đốt nhẵn, nơi nương thân của hai bà cháu nay đã khong còn, bà
dù có đau khổ thế nào cũng không dám nói ra vì sợ làm đứa cháu bé bong của
mình lo buồn. Bà cứng rắn, dắt cháu vượt qua mọi khó khăn, bà không đứa con
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
10

đang bận việc nước phải lo lắng chuyện nhà. Điều đó ta có thể thấy rõ qua lới
dặn của bà: “Mày có viết thư chớ kể này kể nọ / Cứ bảo nhà vẫn đươc bình
yên!”. Lới dăn của bà nôm na giản dị nhưng chất chứa biết bao tình. Gian khổ,
thiếu thốn, bao nỗi nhớ thương con bà đều phải nén vào trong lòng để yên lòng
người nơi tiền tuyến. Hình ảnh người bà không chỉ còn là người bà của riêng
cháu mà còn là một biểu tượng rõ nét cho nhữnh người phụ nữa Việt Nam giàu
đức hi sinh, thương con qúy cháu.
Kết thúc khổ thơ, Bằng Việt đã nâng hình ảnh bếp lửa trở thành hình ảnh
ngọn, một ngọn lửa:
“Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”.
Hình ảnh ngọn lửa toả sáng trong câu thơ, nó có sức truyền cảm mạnh
mẽ. Ngọn lửa của tình yên thương, ngọn lửa của niềm tin, ngọn lửa ấm nồng
như tình bà cháu, ngọn lửa đỏ hồng si sáng cho con đường đứa cháu. Bà luôn
nhắc cháu rằng: nơi nào có ngọn lửa, nơi đó có bà, bà sẽ luôn ở cạnh cháu.
Những dòng thơ cuối bài cũng chính là những suy ngẫm về bà và bếp lửa mà
nhà thớ muốn gởi tới bạn đọc, qua đó cũng là nh74ngbài học sâu sắc từ công
việc nhó, lửa tưởng chừng đơn giản:
“ Nhóm bếp lửa ấp iu, nồng đượm”
Một lấn nữa, hình ảnh bếp lửa “ ấp iu”, “nồng đượm” đã được nhắc lại ở
cuối bài thơ như một lần nữa khẳng định lại cái tình cảm sâu sắc của hai bà
cháu.
“Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi”
Nhóm lên bếp lửa ấy, người bà đã truyền cho đứa cháu một tình yêu
thương những người ruột thịt và nhắc cháu rằng không bao giờ được quên đi
những năm tháng nghĩ tình, những năm tháng khó khăn mà hai bà cháu đã sống
vơi nhau, những năm tháng mà hai bà cháu mình cùng chia nhau từng củ sắn,
củ mì.
“Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui”
“Nồi xôi gạo mới sẻ chung vui” của bà hay là lời răng dạy cháu luôn phải
mở lòng ra với mọi người xung quanh, phải gắn bó với xóm làng, đừng bao giờ
có một lối sống ích kỉ.
“Nhóm dậy cả những tâm tinh tuổi nhỏ”.
Bà không chỉ là người chăm lo cho cháu đấy đủ về vật chất mà c2n là
người làm cho tuổi thơ của cháu thêm đẹp. th6m huyền ảo như trong truyện.
Người bà có trái tim nhân hậu, người bà kì diệu đã nhóm dậy, khơi dậy, giáo dục
và thức tỉnh tâm hồn đứa cháu để mai này cháu khôn lớn thành người. Người bà
kì diệu như vậy ấy, rất giản dị nhưng có một sức mạnh kì diệu tứ trái tim, ta có
thể bắt gặp người bà như vậy trong “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh:
“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Kiến thức là kho báu không phải của riêng ai
Đừng ngần ngại khi chia sẻ cho mọi người
11