Một cách hữu hiệu để khởi động quá trình tự đánh giá của cộng đồng đó là tổ
chức một buổi thiết lập bản đồ .
Bạn hãy dành ra một ngày để xây dựng bản đồ cho khu dân cư đó và huy
động được càng nhiều người tham gia càng tốt. Cùng với họ, bạn hãy khảo
sát kĩ lưỡng toàn bộ khu vực chứ không chỉ đơn thuần dạo qua vòng ngoài mà
thôi. Trong lúc xem xét và quan sát bạn nên thảo luận với họ để đánh dấu
các điểm trên bản đồ.
Là người động viên cộng đồng bạn cần duy trì sự thảo luận, đóng góp ý kiến
của tập thể. Trong quá trình lập bản đồ, điều đó thậm chí còn quan trọng hơn
bản thân cái bản đồ đó.
Trên bản đồ, bạn cần đánh dấu những trụ sở, những con đường và hệ thống
cơ sở vật chất chủ đạo như là nhà vệ sinh công cộng, nơi tập kết rác thải,
kênh mương, sân chơi, trụ sở tôn giáo Tất nhiên mỗi địa điểm này đều cần
được thảo luận kĩ càng nhằm tránh phát sinh các mâu thuẫn trong quá trình
thẩm định sau này cũng như nhằm tăng cường cự minh bạch.
Bạn nên hoàn tất việc vẽ bản đồ bằng cách nhóm họp lại tại một nơi thuận
tiện như trường học chẳng hạn để thống nhất lại toàn bộ vấn đề.
Bản đồ này sẽ được sử dụng cho giai đoạn tiếp theo đó là thiết lập bảng kiểm
kê cộng đồng.
Kiểm Kê Cộng Đồng:
Ngay sau khi lập xong bản đồ, bạn cần chuyển sang lập bảng kê khai nguồn
lực và thực trạng cộng đồng. Cũng như đối với toàn bộ quá trình, bạn không
thể làm thay mà phải huy động sự tham gia của toàn bộ cộng đồng để hoàn
thành bảng kê đó. Vai trò của bạn là khuyến khích và tập huấn cho công
đồng phát huy đóng góp ý kiến.
Bạn cần thúc đẩy tinh thần làm việc tập thể, ghi lại ý kiến đóng góp trên một
tấm bảng lớn và đưa ra cho mọi người cùng bàn luận. Phải đảm bảo rằng tất
cả đều có quyền nói lên những suy nghĩ riêng thậm chí trái ngược nhau. Cuối
cùng bạn khẳng định lại thành quả thống nhất của toàn thể cộng đồng chứ
không phải của riêng cá nhân nào.
Bạn cũng nên ý thức được rằng mỗi thành viên cộng đồng đều có những mối
quan tâm riêng. Một nhà hiệu trưởng sẽ nhận thấy cần xây thêm một ngôi
trường mới, nông dân cần tiếp cận nguồn phân bón, phụ nữ cần nguồn nước
sinh hoạt, v.v Điều này lí giải sai lầm của một số dự án khi lấy ý kiến một
vài cá nhân lãnh đạo để quyết định các vấn đề ưu tiên giải quyết của cả cộng
đồng. Chỉ có sự tham gia của mọi thành viên mới đem lại sự minh bạch và
những nhận định xác đáng về điều gì là cần thiết cho toàn thể cộng đồng.
Hãy gợi ý cho cộng đồng tạo ra một bảng kiểm kê đầy đủ bao gồm cả những
nguồn lực/tài sản và những vấn nạn của cộng đồng (chẳng hạn như một nhà
vệ sinh công cộng được duy trì sạch sẽ và một nhà vệ sinh đã xuống cấp).
Hãy tham khảo lại bản đồ vừa thiết lập hay dán bảng kê khai đó để lấy ý
kiến.
Điều gì trong một cái tên?
Bạn có thể thấy các từ đồng nghĩa, PRA hay PAR được sử dụng rộng rãi trong
phần huy động sự tham gia của cộng đồng trong lập bảng kiểm kê. Có rất
nhiều định nghĩa và cách giải thích khác nhau về chúng.
Trước đây từng có một phương pháp gọi là RRA, Đánh Giá Sơ Bộ Cộng Đồng.
Hiểu nôm na đó là việc một tổ chức cứu trợ bỏ ra cả núi tiền để thuê một vị
gọi là chuyên gia đáp máy bay đến địa phương, ở trong một khách sạn cao
cấp gần đó và tham khảo ý kiến của các chức sắc lãnh đạo để lập ra một bản
được gọi là báo cáo về các nhu cầu thiết yếu của cộng đồng.
Rõ ràng phương pháp làm việc từ trên xuống và quá hời hợt đó đã trở nên lạc
hậu và hoàn toàn vô tác dụng. Chỉ có sự tham gia của các thành viên cộng
đồng mới có thể mang lại sự đánh giá chính xác.
Hơn nữa các nhà xã hội học cũng chỉ ra rằng nếu các thành viên cộng đồng
được tham gia vào giai đoạn đánh giá thẩm định, họ sẽ có trách nhiệm hơn
trong việc tiến hành và duy trì thành quả lâu bền của dự án đó.
Và một thuật ngữ mới ra đời đó là PRA. Dù được dịch là sự tham gia đánh giá
khu vực nông thôn hay sự tham gia khảo sát và đánh giá thì nó đều hàm
nghĩa sự chủ động hợp tác và tính xây dựng tích cực của toàn bộ cộng đồng.
Một vài người thậm chí còn bỏ qua những lí giải thừa thãi về PRA và tạo ra
một khái niệm khác PAR hay còn gọi là nghiên cứu về hành động tham gia.
Dù là gì đi nữa thì bản chất của khái niệm vẫn không thay đổi. Đó là sự tham
gia của mọi thành viên trong suốt quá trình đánh giá thực trạng và nhu cầu
của cộng đồng đó.
Những thông tin này được dùng làm gì?
Bạn có thể nghe đâu đó một người quản lí dự án, một kĩ sư hay một nhà
hoạch định cho rằng việc đánh giá cộng đồng là không cần thiết, viện cớ là đã
có những nghiên cứu xã hội nền tảng trước đó. Đây chỉ là những lời than cỗ
hữu mà bạn phải đấu tranh để chống lại những quan niệm đó và bảo vệ
nghĩa vụ của một người động viên cộng đồng. Các nhà quản lí chỉ muốn
nhanh chóng có được những thành quả vật chất cụ thể trong khi việc huy
động toàn bộ cộng đồng tham gia đánh giá có thể rất mất thời gian.
Những thông tin thu thập trong quá trình lập bản đồ và bảng kiểm kê có thể
sẽ trùng lặp với các nguồn dữ liệu khác nhưng sẽ là thiển cận nếu cho rằng
chúng chỉ được sử dụng cho quá trình hoạch định. Mục đích thực sự của việc
huy động cộng đồng tham gia đánh giá chính là để nâng cao tinh thần trách
nhiệm của họ trong việc xây dựng và bảo vệ thành quả dự án trong tương lai.
Đó là chưa kể đến những thông tin đó sẽ bổ sung và cập nhật cho những dữ
liệu điều tra, khảo sát trước đó để tạo ra bức tranh chính xác và tổng thể
thực trạng cộng đồng. Là người động viên cộng đồng, bạn có trách nhiệm
đóng góp cho quá trình xóa đói giảm nghèo và trao quyền cho cộng đồng
thông qua việc cung cấp những thông tin thiết thực cho các cơ quan ban
ngành, lãnh đạo địa phương nhất là những người tham gia hoạch định, phát
triển và chèo lái cộng đồng.
Tập Huấn Cho Các Thành Viên Cộng Đồng:
Một cộng đồng càng nghèo đói và có nhiều người bị đẩy ra bên lề thì các
thành viên của nó sẽ càng xa lạ với việc tham gia vào quá trình đưa ra các
quyết sách. Và tất nhiên với khả năng đọc viết hạn chế họ cũng sẽ khó có thể
tham gia vào việc vẽ bản đồ hay lập bảng kiểm kê. Họ cần được trang bị
những kĩ năng cơ bản nhưng việc giáo dục như ở các trường học là hoàn toàn
không hiệu quả.
Là người động viên cộng đồng, bạn cần giúp họ làm quen với tất cả những
điều đó thông qua công việc cụ thể. Việc khuyến khích họ tham gia sẽ giúp
họ trở nên tự tin đóng góp sức mình cho sự phát triển cộng đồng.
Trong quá trình thực hiện, bạn cũng nên lưu ý rằng những kĩ năng đó là hoàn
toàn mới mẻ đối với họ. Bạn phải làm sao để họ thấy chúng không quá khó
hay phức tạp. Họ luôn sẵn sàng học hỏi và tham gia và nhiệm vụ của bạn là
thúc đẩy họ, củng cố niềm tin nơi họ.
Sự tham gia đánh giá của cộng đồng không chỉ là nền tảng cho hành động
cộng đồng mà xa hơn đó còn là cơ cở cho việc theo dõi và giám sát của cộng
đồng sau này.
Phạm Vi Của Phương Pháp PAR
Tài liệu này hướng dẫn cách khuyến khích các thành viên cộng đồng tham gia
nghiên cứu, khảo sát, đánh giá về chính cộng đồng của họ. Bạn phải động
viên tất cả mọi thành viên chứ không chỉ một hay một vài cá nhân riêng lẻ.
Phương pháp khích lệ tham gia có thể phát huy hiệu quả trong phần lớn chứ
không phải mọi trường hợp và mọi lĩnh vực. Đôi khi bạn cũng cần khéo léo
kết hợp các biện pháp khác.
Nhất là khi những thành viên cộng đồng yêu cầu, bạn cũng nên thuyết trình,
trình chiếu hay đối thoại trực tiếp. Tuy nhiên dù áp dụng phương thức nào thì
cuối cùng, bạn cũng phải đảm bảo học viên sẽ được học bằng thực hành chứ
không phải thuyết giảng.
Xem lý luận của Kamal Phuyal" Tại sao dùng PRA"và Doreen Boyd" Những Lợi
Ích Của PAR."
Để biết thêm tranh luận về phương pháp này, xem các bài viết của Robert
Chambers .
––»«––
Lập Bản Đồ Cộng Đồng:
CHIA SẺ HẠNH PHÚC THÔNG QUA
PHƯƠNG PHÁP PRA
Nepal
Viết bởi Kamal Phuyal
Hiệu đính bởi Tiến sĩ Phil Bartle
Dịch bởi Thu Dương
"Người học không mấy khi chú trọng vào nội dung bài học. Thay vào đó, họ
tập trung quan sát hành vi của người dạy và xem chúng có phù hợp
với những gì mà họ giảng dạy không. Hơn nữa, người học cũng sẽ vận
dụng những gì được học vào thực tế nếu họ được khuyến khích bởi
chính sự thực hành của người dạy".
(Mr. Uttam Dhakhwa, Diễn Đàn Chia Sẻ Về Đời Sống Tinh Thần và Sự
Phát Triển).
Tại sao phải sử dụng phương pháp PRA? Rất nhiều diễn đàn, hội thảo đã đề
cập đến vấn đề này. Theo kinh nghiệm của bản thân, tôi cho rằng có 3 nhân
tố chính cấu thành PRA đó là: thái độ và hành vi, nhận thức hay tầm nhìn và
quá trình rèn luyện hay kĩ năng. Nhân tố thứ ba là rất rõ ràng và nhấn mạnh
đến việc làm thế nào để sử dụng các công cụ PRA. Do đó nhiều người cho
rằng phần lớn thời gian tập huấn đều chú trọng vào nhân tố này. Viêc tập
huấn bắt đầu bằng lược sử về PRA và kết thúc bằng cách thức áp dụng các
công cụ PRA.
Nhân tố thứ nhất đề cập đến vấn đề ai cần sử dụng PRA? Đâu là những phẩm
chất của một người thực hành PRA. Nhân tố thứ hai nhấn mạnh tại sao cần
sử dụng PRA mà không phải là các phương pháp khác. Những giá trị của PRA
là gì? Tương tự như vậy, nhân tố thứ ba tập trung vào làm thế nào để sử
dụng hiệu quả các công cụ PRA, quá trình ứng dụng chúng ra sao?
Sự tham gia của cộng đồng phụ thuộc vào chính thái độ của những người
thúc đẩy.
Sự Phát Triển Có Nghĩa Là Sự Chia Sẻ Hạnh Phúc
Một đồng nghiệp của tôi có nói với tôi rằng sự phát triển có nghĩa là chia sẻ
hạnh phúc và biện luận bằng rất nhiều trường hợp mà anh ta đã gặp. Tôi
thực sự thích thú với ý tưởng đó.
Tôi đã có dịp tham quan rất nhiều dự án phát triển, có cái trị giá hàng triệu
rupi, có cái chỉ vài nghìn. Một lần tôi đến một làng gần cạnh Pokhara cách
Kathmandu khoảng 200 km. Chúng tôi tổ chức cho người dân cùng tham gia
đánh giá một dự án cung cấp nước sạch và thực sự có một khoảng thời gian
vui vẻ ở đó. Chúng tôi chia sẻ mọi việc cùng với dân làng và họ rất hạnh phúc
với sự có mặt của chúng tôi. Về mặt tài chính, đó là một dự án nhỏ. Cơ quan
quản lí cấp nước địa phương và một tổ chức của Nhật Bản phối hợp thực hiện
dự án. Nó tiêu tốn hết khoảng 35 nghìn rupi. Một người phụ nữ chia sẻ với
chúng tôi:
Chị A Didi đến làm việc tại làng tôi. Chúng tôi chẳng thiết tha gì với chị ấy
suốt một thời gian dài, thậm chí còn bảo chị ấy nên trở về đi vì chúng tôi đã
có những kinh nghiệm cay đắng với những người làm công việc này trước đó.
Nhưng cô ấy đã không về mà còn dành rất nhiều đêm để suy nghĩ về những
vấn đề nan giải của chúng tôi. Cô ấy thật tốt. Cuối cùng chúng tôi trở nên yêu
quý cô ấy và chung sức cùng với cô ấy hoàn thành rất nhiều việc. Bây giờ
chúng tôi có những hợp tác xã riêng. Chúng tôi tham gia vào các lớp xóa mù
chữ. Chúng tôi rất hạnh phúc vì đã được làm việc cùng với cô ấy, hoàn thành
mọi việc một cách vui vẻ. Bây giờ nhớ lại tôi vẫn thấy hào hứng. Chúng tôi
yêu quý dự án này và sẽ không bao giờ để nó tàn lụi để ghi nhớ khoảng thời
gian tuyệt vời đó.
Những người dân làng thậm chí không thể phát âm chính xác tên của dự án
đó nhưng họ luôn nhắc đi nhắc lại về những gì họ đã làm cùng với Bikase
Didi, một nhà phát triển cộng đồng. Thật không may mắn là chúng tôi không
có dịp gặp gỡ cô ấy nhưng qua những gì được nghe, chúng tôi thấy cô ấy rất
hạnh phúc khi được làm việc cùng với những phụ nữ nông thôn. Cô ấy luôn
quan niệm rằng hạnh phúc là được chia sẻ cùng người khác. Didi và những
người dân đã chia sẻ hạnh phúc với nhau khi thực hiện dự án này và sự chia
sẻ đó đã mang lại thành công. Dân làng không quan tâm đến số tiền đầu tư
vào hay số tiền mà dự án đã tiêu tốn. Trong suốt quá trình đánh giá, họ luôn
đề cập đến những niềm vui mà họ đã trải nghiệm. Niềm hạnh phúc đó sẽ
khuyến khích họ làm nhiều việc khác. Họ có hợp tác xã, có ủy ban bảo quản
và những nhóm tiết kiệm giúp nhau. Họ nói: "Chúng tôi rất vui vì đã tham gia
vào tập thể, đã chia sẻ khó khăn cùng nhau và hưởng thụ thành quả cùng
nhau".
Một tổ chức đa phương dành hẳn 1.5 triệu rupi cho một dự án cấp nước cho
một làng ở huyện Nuwakot, vùng phía bắc Kathmandu. Nhưng một ủy ban
phát triển của làng đó (chịu trách nhiệm khoảng 800 hộ gia đình) chỉ nhận
được 5 trăm nghìn rupi ngân sách năm. Mâu thuẫn giữa dân làng và dự án nổ
ra. Người dân không vui vẻ gì với dự án đó dù vấn đề cấp nước cho những
vùng xa đã được giải quyết. Khi đánh giá dự án, họ nói rằng:
Dự án sắp hoàn thành nhưng chúng tôi hầu như không thể nhận biết người
của dự án này. Họ thay đổi nhân viên dự án liên tục, chúng tôi không bao giờ
nhìn thấy họ lần thứ hai. Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ rằng đây là dự án của
chúng tôi. Chúng tôi có nghe nói họ đã thành lập một đoàn công tác nhưng
chẳng biết được đó là những ai, chắc phải nằm trong số quan chức lãnh đạo.
Những nhân viên dự án cũng không có nơi làm việc hay nơi ở thường trú.
Phần đông số họ trở về trụ sở ở Kathmandu hay Trishuli sau khi tham quan
dự án. Một nhà thầu ở vùng lân cận đứng ra xây dựng dự án. Chúng tôi cũng
đã nói chuyện với nhân viên dự án và họ không mấy vui vẻ.
Đã nhiều năm dân làng được cấp nước từ một dòng suối gần đó và mọi việc
cứ tiếp tục như thế. Họ không hề được hỏi về những mong muốn hay những
suy nghĩ thực sự của họ. Tất cả được lên kế hoạch và thực hiện bởi những
"người ngoài", những người chưa bao giờ đối mặt với các vấn đề như thiếu
nước hay phải sử dụng nước bẩn. Chúng tôi nhận thấy dự án này không thể
là công cụ để chia sẻ hạnh phúc. Khoảng cách giữa người dân và dự án đã
được nới rộng ngay từ khi nó được đưa ra. Những nhân viên dự án chỉ coi đây
là một phần công việc họ phải làm. Họ nghĩ rằng họ đã đối xử tốt với những
người dân làng khi đã mang lại dự án này. Họ không sẵn sàng nói chuyện với
người dân, và như thế làm sao họ có thể chia sẻ hạnh phúc với dân làng.
Kinh nghiệm đã cho chúng tôi thấy rất nhiều câu chuyện mà người dân tự
giác tham gia xây dựng các công trình như đền miếu, đường xá, trường học.
Họ làm tất cả những việc đó cứ như đang tổ chức một lễ kỉ niệm vậy. Phân
tích kĩ một chút bạn sẽ thấy động lực của họ chính là nhu cầu chia sẻ hạnh
phúc. Họ hát cùng nhau, làm việc cùng nhau, tổ chức các bữa tiệc ăn uống
cùng nhau, cùng nhau vui cười khi hoàn thành công việc. Họ hạnh phúc khi
cho đi hay nhận được cái gì đó hay khi chia sẻ với nhau.
Một tổ chức lớn đề nghị bạn tôi làm việc với họ. Cô ấy suy nghĩ rất nhiều,
tham khảo ý kiến người khác và cuối cùng từ chối đề nghị đó. Cô ấy nói:
Tôi không chắc là mình sẽ hạnh phúc ở một môi trường mới. Tôi đang rất vui
khi được làm việc với các bạn tôi ở đây, được chia sẻ cùng họ. Tôi yêu thích
công việc hiện tại. Họ đã đề nghị tôi mức lương gấp đôi và cung cấp cho tôi
mọi tiện nghi. Nhưng tôi nghĩ mình sẽ mất đi hạnh phúc đang có.
Chia Sẻ Hạnh Phúc Bằng Phương Pháp PRA
Chúng tôi chưa bao giờ thấy việc tập huấn PRA là tẻ nhạt. Gần đây tôi có xem
lại 60 bản báo cáo tập huấn PRA. Tôi tham khảo phần đánh giá của người
được tập huấn, phần thường được làm vào cuối buổi. Tôi không thấy dù chỉ là
một bản nói rằng PRA là tẻ nhạt. Tôi thường thấy họ nhận xét rằng: "mười
ngày tập huấn mà chỉ như mười phút vậy", "việc này giống như một trò chơi",
"chúng tôi không hề thấy tẻ nhạt", "chúng tôi cười rất nhiều", "chúng tôi chia
sẻ rất nhiều" hay đại loại như thế. Những gì bạn học được từ PRA, bạn cũng
có thể học được từ các phương pháp khác. Tuy nhiên theo kinh nghiệm của
tôi, một trong những giá trị cơ bản của PRA đó là tạo ra một môi trường để
chia sẻ niềm vui. Người học sẽ không cảm thấy ở đây có sự phân chia thứ bậc
hay sự khác biệt xã hội nào về điều kiện kinh tế, giới tính hay đẳng cấp. Tất
cả họ cùng cười, học và chia sẻ. Sự chia sẻ đó phát triển mối liên hệ tình cảm
giữa họ và đó là điều mà PRA làm được cả trong khi tập huấn và cả ở ngoài
đời sống cộng đồng.
Chẳng hạn khi lập bản đồ, đầu tiên dân làng thường sử dụng các viên đá hay
que củi để định vị. Trong những phút đầu đó, họ luôn nhớ là họ đang làm một
bản đồ. Chẳng mấy chốc, họ quên đi là họ đang chơi đùa cùng với những đồ
vật đó. Rồi họ lại trở về thực tế. Họ hò hét, nói chuyện cởi mở với nhau thậm
chí tức giận với nhau. Chứng kiến những cảnh tượng đó, tôi cảm thấy rằng
chỉ sau một vài phút là họ đã có thể thảo luận và phân tích vấn đề một cách
sôi nổi, đó cũng là lúc họ bắt đầu chia sẻ niềm vui. Những người đứng ngoài
do đó cũng hào hứng tham gia, thậm chí là những người chưa từng biết chữ
hay cả những người vốn bị đẩy ra ngoài rìa xã hội và rất ít khi lên tiếng trước
cộng đồng. Chia sẻ niềm vui làm cho quá trình khuyến khích cộng đồng tham
gia trở nên dễ dàng.
Một nhà thúc đẩy PRA đã từng chia sẻ với tôi như thế.
PRA nếu không có "chia sẻ niềm vui" thì sẽ rất tẻ nhạt và khô khan, thậm chí
là nguy hiểm. Có một vị chủ tịch ủy ban phát triển cộng đồng của huyện
Dhading, gần kề Kathmandu chia sẻ kinh nghiệm của mình về PRA như sau:
"Một nhóm hoạt động PRA đến làng chúng tôi dẫn đầu bởi 4 hay 5 người
mang vác nào là lều trại lương thực thực phẩm. Ngay khi đến, một vài trong
số họ thì đi tìm bắt gà còn một vài đi chặt cành cây để chuẩn bị cắm trại vào
buổi tối. Một số thanh niên thì đến khu vực cấp nước chọc ghẹo các cô gái
trong làng. Buổi tối họ tổ chức một buổi tiệc lớn. Họ hát hò, nhảy múa và la
hét tận đến khi 2 gã trong số đó gây gổ với nhau vì uống say. Sáng hôm sau
họ tập hợp chừng 7 hay 8 người gì đó (gồm 3 người trong ngôi nhà mà họ đã
ở) và bắt đầu thực hành PRA.
Kiểu thực hành PRA không có sự tham gia của đông đảo cộng đồng như thế
không phải là chia sẻ niềm vui mà là cướp đi niềm vui của họ. Những hành
động vì lợi ích cá nhân như thế còn làm hủy hoại giá trị của phương pháp
PRA.
Những gì mà chúng ta đạt được nhờ PRA thì cũng có thể đạt được nhờ những
phương pháp khác. Có thể sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để tăng cường
sự tham gia của cộng đồng. Chúng ta cũng có thể khuyến khích những người
không biết chữ hay những người bị đẩy ra ngoài rìa xã hội tham gia vào quá
trình phát triển cộng đồng bằng các cách khác nhau. Nhưng vai trò của PRA
là rất lớn và chỉ có PRA mới tạo ra được một môi trường cho họ chia sẻ niềm
vui.
Trong một cuộc phân cấp giàu nghèo ở một làng của huyện Sindhupalchowk
phía đông bắc Kathmandu được tiến hành bởi chính những người dân làng, họ
đã xếp một ông lão nọ vào danh sách người nghèo nhưng ông nhất định phản
đối. Việc tranh cãi diễn ra khá lâu. Mọi người cố đưa ra những bằng chứng
chứng minh cho sự nghèo của ông. Họ muốn giúp ông bởi mục tiêu của dự án
này là các chương trình hỗ trợ người nghèo. Ông lão thực sự rất nghèo, chẳng
có gì cả thậm chí ngày không đủ 2 bữa cơm. Nhưng ông nói: "Tôi không có
đủ thức ăn nhưng tôi hạnh phúc. Tôi là người hạnh phúc nhất trong làng này.
Mọi người đã bao giờ thấy tôi buồn phiền bao giờ chưa? Như thế thì làm sao
cho tôi là nghèo được?". Thế là mọi người đành xếp ông vào hạng trung bình.
Ông lão đó cũng chính là người đầu tiên tham gia vào thậm chí là điều hành
bất cứ công việc tập thể nào của làng.
Chúng tôi đã nói chuyện với ông ấy rất lâu và nhận ra rằng ông có một nguồn
hạnh phúc tự trong lòng. Tất cả dân làng đều cảm thấy thiếu vắng nếu ông đi
đâu đó vài ngày. Những người làm PRA ở đây có thể cho rằng việc được đáp
ứng những nhu cầu cơ bản là quyền của con người và sự nghèo đói có thể sẽ
là cản trở lớn cho nỗ lực chia sẻ hạnh phúc. Tuy nhiên sự giàu có về vật chất
không thể so sánh được với sự giàu có về tinh thần và tình cảm.
Tháng trước chúng tôi có một cuộc hội thảo về sự phát triển và đời sống tinh
thần. Có người hỏi chúng tôi: "Thế nào gọi là trao quyền cho những người đã
bị đẩy ra ngoài rìa xã hội?" Họ sẽ chia sẻ hạnh phúc với ai? Và đây là những
kết luận được đưa ra sau buổi thảo luận:
"Tất nhiên chúng ta muốn sự công bằng chứ không phải sự bất công, chúng
ta không muốn sự bóc lột mà chúng ta muốn mang lại quyền lợi cho những
người bị tước đoạt. Vì thế chúng ta cần khuyến khích những người bị xa lánh
kì thị, những người bị tước đoạt đó tham gia vào quá trình phát triển nâng
cao đời sống cho chính họ. Chúng ta cần lắng nghe những ý kiến tâm tư và
nguyện vọng của họ. Chúng ta phải là những người bạn đồng hành với họ
trong suốt quá trình trao quyền cho họ. Chúng ta cần làm thế không chỉ bởi vì
đó là nghĩa vụ mà còn vì điều đó sẽ giúp chúng ta hạnh phúc. Chúng ta muốn
chất lượng cuộc sống của họ tăng lên để giảm đi sự bất công. Chúng ta cần
tỏ rõ cho họ thấy chúng ta hạnh phúc khi được là những người bạn của họ.
Đó là cách mà chúng ta chia sẻ hạnh phúc với họ. Một khi họ đã hiểu được
những mong muốn của chúng ta, họ sẽ sẵn sàng chia sẻ niềm vui của họ với
chúng ta. Rõ ràng PRA có thể làm được rất nhiều trong việc chia sẻ hạnh
phúc với những nhóm người bị xô đẩy ra bên lề xã hội ấy. PRA xóa bỏ mọi
nghi thức xã hội và giúp chúng ta suy nghĩ nhìn nhận vấn đề theo cách thức
của họ.
Một trong số những vị chủ tịch các ủy ban phát triển đã bày tỏ kinh nghiệm
của mình trong sử dụng PRA cho việc lên kế hoạch.
" Trước khi có PRA, chúng tôi thường tập hợp nhu cầu của các thành viên
trong xóm. Những chiếc bàn của chúng tôi phải chịu đựng rất nhiều vì ai cũng
nuốn nhấn mạnh nhu cầu của mình bằng cách đập tay xuống bàn. Tuy nhiên
nhờ có việc xếp loại những nhu cầu đó mà chiếc bàn không phải hứng chịu
các cú đập đó nữa. Chúng tôi cùng làm việc với nhau rất vui vẻ.
Theo kinh nghiệm mà tôi có được, PRA giúp ta chia sẻ niềm vui với cộng đồng
và ngược lại, nhất là đối với những người bị tổn thương hay bị đẩy ra rìa xã
hội. Tôi tin rằng nếu chúng ta nghĩ đến những mặt tích cực, thì chúng ta càng
tiến gần đến sự phát triển. Nếu chỉ nghĩ đến mặt tiêu cực, chúng ta sẽ bị kìm
hãm. Không thể có phát triển nếu chỉ nghĩ đến những mặt tiêu cực mà thôi.
LỢI ÍCH CỦA PHƯƠNG THỨC CỘNG ĐỒNG THAM GIA
ĐÁNH GIÁ
Viết bởi Doreen Boyd
Hiệu đính bởi Tiến sĩ Phil Bartle
Dịch bởi Thu Dương
Một Số Lợi Ích:
Cách làm này xác minh rõ những nhận thức cảm tính về cộng đồng cũng như
là đính chính lại những hiểu biết sai lệch về tình hình thực tế khi những bằng
chứng kinh nghiệm được áp dụng vào điều kiện hiện tại.
Một bản khảo sát/ đánh giá về cộng đồng được tiến hành một cách chuyên
nghiệp bởi chính các thành viên cộng đồng đó đánh dấu sự tham gia của cộng
đồng và sự thúc đẩy cần thiết để duy trì bền vững các hành động cộng đồng.
Khi họ tham gia tìm kiếm và phân tích các dữ liệu, họ sẽ hiểu rõ nguyên nhân
cốt lõi của vấn đề. Điều này giúp việc giáo dục nhận thức về phát triển cho
cộng đồng dễ dàng hơn, từ đó tạo ra được sự ủng hộ và những nỗ lực vận
động hành lang nhằm mang lại sự thay đổi cần thiết. Nó cũng giúp các thành
viên cộng đồng thoát khỏi những vụ lợi cá nhân cũng như những ý kiến chủ
quan trong đánh giá nhu cầu của cộng đồng và hướng tới phương pháp làm
việc tập thể khách quan hơn.
Đối với các phương pháp khác, làm được điều đó là một khó khăn lớn. Bản
chất của con người là có khuynh hướng chủ quan, muốn nhìn nhận vấn đề
theo quan điểm riêng của mình. Điều này không hoàn toàn xấu nhưng dẫn
đến những phát hiện sai lệch hoặc làm cho các cá nhân đó thất vọng rút lui
khi nhu cầu của riêng họ không được đáp ứng.
Báo cáo việc khảo sát của cộng đồng có thể cung cấp một tài liệu hữu ích cho
các cấp ngành chẳng hạn như trong việc lập kế hoạch hành động và chiến
lược xóa đói nghèo cụ thể đối với từng cộng đồng dựa trên những kết quả
điều tra, hay trong việc tạo ra những thay đổi chính sách cần thiết và những
sự can thiệp "ngược dòng" nhằm giúp cộng đồng tham gia vào các quyết sách
vĩ mô tác động lên cuộc sống của họ và cuối cùng là huy động các nguồn lực
để tiến hành những sự can thiệp cần thiết.
Tôi xin đưa ra kinh nghiệm mà tôi có được khi áp dụng phương pháp PAR cho
các khu vực khác nhau trên thế giới.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét